ابوعلی بصیرابوعلی فضل بن جعفر بن فضل انباری (پیش از ۱۶۰ ـ پس از ۲۵۲ق)، معروف به ابوعلی بصیر،شاعری بلیغ، فصیح، حاضرجواب و نویسنده‌ای چیره‌دست بود. ۱ - معرفی اجمالیابوعلی فضل بن جعفر بن فضل بن یونس انباری نخعی کوفی، معروف به ابوعلی بصیر، نیاکان وی ایرانی و از مردم انبار بودند، سپس به کوفه رفته و در میان قبیله یمنی نخع ساکن شدند و نسبت «ولاء» با آنان برقرار ساختند. ولادت فضل پیش از سال ۱۶۰ق و احتمالا در کوفه بود [۲]
مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی، دائرة المعارف بزرگ اسلامی، ج۶، ص۳۰-۳۱.
و همان‌جا رشد کرد. [۳]
سزگین، فؤاد، تاریخ التراث العربی، ج۲، ق۴، ص۱۰۰.
در خردسالی پدر را از دست داد و از همان دوران به شعر روی آورد. [۴]
حموی، یاقوت بن عبدالله، معجم الادباء، ج۱۳، ص۱۸۰-۱۸۱.
در محفل ادیبان، نحویان، زبان‌شناسان و مجالس درس آنان که البته در کوفه آن روزگار فراوان بود، دانش آموخت. ابوعلی علاوه بر اینکه شاعری بلیغ، فصیح و حاضرجواب بود، نویسنده‌ای چیره‌دست به‌شمار می‌رفت و دارای نامه‌ها و مکاتبات بسیاری بوده که مشهور است. [۶]
عباسی، عبدالله بن معتز، طبقات الشعراء، ص۳۹۷-۳۹۸.
۲ - مدح خلفای عباسیوی به سال ۲۲۱ق شهر سامرا را برای زندگی برگزید و در آنجا معتصم عباسی (خلافت ۲۱۸-۲۲۷ق) و خلفای پس از او، صاحب منصبان و امیران لشکری را مدح گفت. همچنین درباره به خلافت رسیدن معتز عباسی (خلافت ۲۵۱-۲۵۵ق) اشعاری سرود. [۸]
مسعودی، علی بن حسین، مروج الذهب، ج۴، ص۱۶۹.
۳ - هجو و هزلگوییوی با شاعر معروف، ابوالعیناء محمد بن قاسم بن خلاء به هجو کردن یکدیگر پرداخته و نامه‌نگاری‌های جالبی که در آنها اشعاری نیز به کار رفته، داشته‌اند. ابوعلی عضو گروهی بود که به هزل‌گویی و هرزه درآیی شهرت داشتند، چنان که گفته‌اند: در عیاشی و هرزگی از هیچ‌کس و هیچ چیز پروا نداشت و گاه در می‌گساری چنان زیاده‌روی می‌کرد که اختیار از کف می‌داد. [۱۱]
مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی، دائرة المعارف بزرگ اسلامی، ج۶، ص۳۰-۳۱.
۴ - اعتقاداتاو با اینکه نابینا و به عباسیان وابسته بود، گرایش‌های شیعی نیز از خود نشان می‌داد و به شفاعت اهل‌بیت (علیهم‌السّلام) و اصل تبری و تولی ایمان داشت. ۵ - تالیفاتاز وی دو اثر به نام‌های کتاب رسائل و دیوان شعر بر جای مانده است. به نوشته ابن ندیم، دیوان شعر او دارای پنجاه برگ بوده است. ۶ - وفاتبصیر اندکی قبل از مرگ، عقلش را به‌خاطر مرض سوداء از دست داد و در سال ۲۵۱ق یا پس از آن در سامرا درگذشت. برخی متاخران تاریخ وفاتش را در سال ۲۵۵ یا پس از سال ۲۵۸ق ذکر کرده‌اند. [۱۸]
مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی، دائرة المعارف بزرگ اسلامی، ج۶، ص۲۹.
[۲۵]
جمعی از نویسندگان، دائرة المعارف الاسلامیه، ج۳، ص۶۷۴.
[۳۲]
ابن قتیبه دینوری، عبدالله بن مسلم، عیون الاخبار، ج۲، ص۳۶.
۷ - پانویس۸ - منبع• پژوهشگاه فرهنگ و معارف اسلامی، دائرة المعارف مؤلفان اسلامی، ج۱، ص۶۰۶، برگرفته از مقاله «فضل انباری». رده‌های این صفحه : درگذشتگان سال 252 (قمری) | درگذشتگان سال 255 (قمری) | زادگان سال 160 (قمری) | شاعران خلفای عباسی | شاعران عرب قرن 3 (قمری) | شخصیت‌های قرن 3 (قمری) | مولفان قرن سوم | نویسندگان سده سوم(قمری)
|